AUTYZM DZIECIĘCY: JEGO SYMPTOMY, DIAGNOZA, TERAPIA

Autyzm jest zaburzeniem neurorozwojowym. Przyczyny autyzmu nie są w pełni znane – wpływ na jego ujawnienie się mają zarówno czynniki genetyczne, jak i środowiskowe. Wpływa całościowo na rozwój i funkcjonowanie danej osoby.

Określenie „spektrum autyzmu” ma na celu zwrócenie uwagi na to, jak różnorodne są osoby z autyzmem i w jak różny sposób zaburzenie to może wpływać na ich życie.

W spektrum znajdują się zarówno osoby niemówiące werbalnie, mające poważne problemy w zakresie samodzielności i funkcjonujące na poziomie niepełnosprawności intelektualnej, jak również osoby sprawnie porozumiewające się mową, zakładające rodziny i realizujące się w życiu zawodowym.

Zaburzenie to zaczyna pojawiać się przed trzecim rokiem życia. Autyzm objawia się przede wszystkim w zamknięciu się we własnym wewnętrznym świecie i wyłączaniu się

z otaczającej rzeczywistości. Stąd dziecko autystyczne:

 Często odnosi się do innych osób obojętnie, traktując je jak nieożywione przedmioty;

• Ma problemy z komunikowaniem się; pojawia się echolalia, nieprawidłowo używają zaimków – używanie zaimka ty zamiast ja, nie potrafi podtrzymywać dialogu lub monotonnie utrzymuje się jednego tematu, występuje ogólne opóźnienie rozwoju mowy;
• Ma potrzebę sztywnego utrzymania stałości swego otoczenia, sztywność zachowania i zabawy;
• Rozwój społeczny jest zawsze zaburzony.

Poniżej przedstawione zostały objawy wskazujące na nietypowy rozwój dziecka relacjonowane przez rodziców dzieci autystycznych:

• Źle znosi zmiany otoczenia;
• Niepokoił nas brak rozwoju mowy, szczególnie kiedy pojawiły się pierwsze słowa
• a następnie zanikły one;
• Na nic nie zwracał uwagi, tak jakby wszystko działo się obok;
• Patrzył przez ludzi, jak przez szybę, wydaje się, że nie słyszy;
• Nie cieszył się kiedy wracałam do domu, był zainteresowany czymś innym;
• Zwracał większa uwagę na przedmioty niż na osoby;
• Nie chciał posługiwać się własnymi rękami, natomiast moje traktował jak narzędzie;
• Interesował się zabawkami, książkami ale sam nie chciał się bawić;
• Wszystko co brał do ręki to rzucał. Nie miał z nami kontaktu, nie potrzebował czułości, pieszczot, uciekał zawsze od wszystkich w samotność;
• Sztywne zachowanie – te same trasy spacerowe;
• W trakcie mowy używał trzeciej osoby;
• Nie okazywał radości kiedy był brany na ręce;
• Przymus porządkowania, stereotypie układania – przerwanie powodowało płacz i krzyk;
• Nie interesował się zabawkami (tylko takimi, które brzęczą), echolalicznie powtarzał zasłyszane słowa;

Główne symptomy autyzmu – triada autystyczna

Interakcje społeczne

• największe trudności dotyczą inicjowania i podtrzymywania interakcji, dziecko nie reaguje odpowiednio na próby kontaktu;
• dzieci z autyzmem zazwyczaj nie są świadome tego, co się dzieje z innymi ludźmi;
• nie dzielą się zainteresowaniami, uwagami i przeżyciami ;
• rzadko patrzą na inne osoby, mają problemy z utrzymaniem kontaktu wzrokowego;
• występuje brak właściwych relacji z rówieśnikami, dziecko unika kontaktu z innymi dziećmi;
• problemem jest brak umiejętności tworzenia bliskich relacji, a nie brak chęci do tego;
• dzieci z autyzmem rzadko naśladują zachowania innych osób;
• nie interesują się zabawami społecznymi tzn. grupowymi;
• Komunikowanie się
• główne trudności dotyczą rozumienia funkcji komunikacji, jej znaczenia;
• problemy z tworzeniem wspólnego pola uwagi, czyli podążania za wzrokiem innej osoby;
• często brak komunikowania własnych potrzeb;
• dziecko ma problem z odczytywaniem wyrazu twarzy;
• problem z przekazywaniem informacji w taki sposób, żeby była ona zrozumiała dla rozmówcy;
• brak umiejętności widzenia i naprawiania błędów w komunikacji;
• brak wymiany informacji w celu dzielenia zainteresowań np. pokazywania lub przynoszenia zabawek;
• rozwój mowy u dzieci z autyzmem jest zazwyczaj opóźniony;
• dziecko nie rozumie intencji komunikowania się z otoczeniem;

Ograniczone wzorce zachowań, zainteresowań i aktywności

• niechęć do zmian;
• przywiązanie do stałych schematów, przedmiotów;
• powtarzalne ruchy, tzw. manieryzmy ruchowe;
• bardzo wąskie zainteresowania;
• koncentrowanie się na cząstkowych lub niefunkcjonalnych właściwościach przedmiotów;
• powtarzalne, stereotypowe wypowiedzi;

W tym miejscu należy podkreślić, że u dziecka mogą wystąpić tylko niektóre z wyżej wymienionych objawów w różnym nasileniu. Niektóre dzieci z diagnozą autyzmu, np. bardzo lubią się przytulać, dużo mówią, choć nie zawsze poprawnie i wcale nie mają nasilonych tzw. dziwnych zachowań. Musimy pamiętać, że u niektórych dzieci objawy mogą być mocno nasilone, a u innych mogą być bardzo słabo widoczne, czy wręcz trudne do wychwycenia.

Literatura:

1. Attwood T., (2006) Zespół Aspergera, Poznań, Wydawnictwo Zysk i S-ka

2. Baron-Cohen S. (1999) Autyzm. Fakty, Kraków, KTA

3. Bobkowicz – Lewartowska L. (2000) Autyzm dziecięcy – zagadnienia diagnozy i terapii, Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”

4. Danielewicz D., Pisula E. (red.), (2003) Terapia i edukacja osób z autyzmem. Wybrane zagadnienia, Warszawa, Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej

5. Delacato C. (1995) Dziwne, niepojęte, dziecko autystyczne, Warszawa, Synapsis

6. Grandin T., (2007) Myślenie obrazami oraz inne relacje z mojego życia z autyzmem, Warszawa, Fraszka Edukacyjna

7. Frith U., Autyzm. Wyjaśnienie tajemnicy, Gdańsk 2008.

8. Frith U. (2005) Autyzm i zespół Aspergera, Warszawa, Wydawnictwo Lekarskie PZWL

9. Grandin T., Scariano M. (1995) Byłam dzieckiem autystycznym, Warszawa, PWN 10. Hart Ch. (1995) Przewodnik dla rodziców dzieci autystycznych, Łódź, Fundacja im. Wojtka Wadowskiego

10. Kruk-Lasocka J. (1999) Autyzm czy nie autyzm? Problemy diagnozy i terapii pedagogicznej małych dzieci, Wrocław, Dolnośląska Szkoła Wyższa Edukacji

Rola pedagoga w szkole:

Jeżeli ktoś naruszył Twoje Prawa, powinieneś to zgłosić.

Najlepiej porozmawiaj z rodzicami, szkolnym pedagogiem lub wychowawcą. Jeżeli nie chcesz, aby ktoś dowiedział się o Twoich problemach, możesz zadzwonić i anonimowo porozmawiać z kimś, kto Ci pomoże.

Jak zachować bezpieczeństwo (gry komputerowe) – wskazówki dla rodziców:

Rodzicu, jeżeli obserwujesz u młodego człowieka niepokojące sygnały, pamiętaj, że: